Op deze pagina is aanvullend materiaal te vinden bij de Inleiding van De Uitdaging van het Bestaan. In de linkerkolom van de pagina vindt u enkele verwijzingen naar relevante sites met aanvullende informatie.

Verleden – Heden – Toekomst

• De structuur van het verleden: gebeurtenissen opgenomen in een verhaal
• Structuur van de toekomst: verzameling mogelijke gebeurtenissen
• Is de toekomst te ontwerpen? Wat valt er te kiezen, als we menen over vrije keuzemogelijkheden te beschikken

In de geschiedwetenschappen wordt er een discussie gevoerd over de status van de wetenschap. Wat is de status van het verleden? Hoe objectief is het verleden? Wat zijn historische feiten? De objectivistische traditie is verbonden met een realistische visie op de ontologie. Kort gezegd een realistische visie op de ontologie beweert dat zaken waar wij over spreken ook echt bestaan. Wanneer wij over soorten spreken, zoals over katten en honden, dan bestaan uiteraard niet alleen de individuele exemplaren, zoals mijn kat Chip, maar ook de soort, als datgene wat de individuele katten bindt, heeft een bestaan. De naam van het individu duidt het individuele exemplaar aan, de naam van de soort duidt het wezenlijke dat katten gemeen hebben aan. Het gemeenschappelijke van katten is kat te zijn. Dit is afhankelijk van de essentiële kenmerken die met de soort verbonden zijn. Deze kenmerken zijn: een skelet hebben, de vorm van de poten, de nagels die ingetrokken kunnen worden,enzovoort. In de realistische visie zijn gebeurtenissen individuele exemplaren van een soort die met 'feit' aangeduid kan worden. De bevrijding van Nederland aan het eind van de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld is een gebeurtenis die met deze 'naam' aangeduid wordt. De naam van de soort: feit, duidt het wezenlijke aan dat feiten gemeen hebben, namelijk een objectief vaststelbare gebeurtenis in het verleden te zijn. Kenmerken van een feit zijn dan: ze zijn onafhankelijk te bestuderen, ze zijn qua tijd en plaats lokaliseerbaar in het verleden, dat wil zeggen in de tijd die achter ons ligt: feiten bestaan in het verleden. Het is de realisten vooral te doen om de objectiviteit van het verleden. Het uitgangspunt is dat vastgesteld moet kunnen worden wat er in het verleden gebeurd is. De idealisten houden er een andere mening op na ten aanzien van het verleden. Deze positie wordt idealisme genoemd, niet omdat de aanhangers idealen hebben (wat niet verboden is), maar omdat zij menen dat aan feiten niet een onafhankelijk bestaan moet worden toegekend. Feiten zijn beschrijvingen van gebeurtenissen in het verleden, waarvan het feitelijke gebeuren verondersteld moet worden en onafhankelijk getoetst moet kunnen worden. Evenzo als Wittgenstein ten aanzien van de actuele wereld zegt: 'De wereld is op te delen in feiten niet in dingen'. Waarbij feiten de logische uitdrukkingen zijn van standen van zaken in de werkelijkheid. Feiten hebben dus een geestelijke status, ze bestaan in de taal. De omstandigheid dat feiten alleen een logische construct zijn maakt dat feiten als idealisme betiteld worden. (Idee: constructie van de geest.) Het verleden is niet present in de vorm van feiten. Wij vertellen in het heden een verhaal waarin we gebeurtenissen als standen van zaken die in het verleden hebben plaatsgevonden voorstellen. Hetzelfde geldt voor de toekomst, het zijn mogelijke standen van zaken die werkelijkheid kunnen worden of niet. Geschiedenis en fictie liggen om deze reden zo dicht bij elkaar. Het vertellen of lezen van een verhaal, kan betrekking hebben op gebeurtenissen die wel of niet in het verleden hebben plaatsgevonden. Hebben de gebeurtenissen niet werkelijk plaatsgevonden, noemen we het werk fictie, anders heet het geschiedenis. Op deze manier zijn er vele 'toekomsten' te ontwerpen: ficties over mogelijke standen van zaken in de werkelijkheid. Het wel of niet plaatshebben van deze standen van zaken is van vele factoren afhankelijk of ze in de natuur van de dingen liggen, of het van de menselijke wil afhankelijk is, of dat het 'toeval' betreft. 'Volgende week speelt Feyenoord de finale in de Champions League.' Is een leuk voorbeeld om verschillende redenen. Of dit in de toekomst, die aangeduid wordt als een week van het moment waarop de zin geuit wordt, een werkelijke stand van zaken in de werkelijkheid zal betreffen, ligt niet in de natuur der dingen, met andere woorden het is geen natuurwet dat Feyenoord deze finale zal spelen. De afhankelijkheid van de menselijke wil is ook beperkt in de zin dat het in het vermogen van Feyenoord moet liggen om de finale te behalen en vervolgens moeten de ook nog eens de finale halen. Het halen van de finale is voor een deel afhankelijk van het toeval. Om deze reden zeggen voetbalcommentatoren vaak dat een portie geluk nodig is om in de finale terecht te komen. Valt de toekomst te ontwerpen? Dat hangt van de maakbaarheid van de standen van zaken af die voorgesteld worden. In de jaren tachtig was de discussie over de maakbaarheid van de samenleving actueel. De discussie ging erom dat tegenstanders van een idealistische politiek (hier betekent idealistisch wel geleid door idealen), meenden dat een dergelijke politiek tot mislukken gedoemd is omdat de toekomst niet maakbaar is. Wat bedoeld werd is dat in het realiseren van een maatschappelijke toekomstperspectief menselijk gedrag een rol speelt. Menselijk gedrag sturen is een bijzonder vak.

Wittgenstein

	Relevante links:

ABSTRACT: Raymond Bradley has put forward an essentialist interpretation of the ontology of Wittgenstein's Tractatus Logico-philosophicus and aims to develop the model dimension that is implicit therein...I reassess Bradley's thesis by examining the tractarian notion of name and the Kripkean concept of rigid designator in Naming and Necessity, and consider whether an interpretation of tractarian names as rigid designators is possible. I also discuss similarities and differences between the two theories of meaning...
(María Cerezo, University of Navarra, Stanford University) Lees meer »

De filosofie van de geschiedenis is de toepassing van filosofische inzichten en analyses op ‘geschiedenis,’ en dit in twee betekenissen: zowel op de studie van de geschiedenis—de geschiedkunde—als op de geschiedenis zelf—het onderzoeksobject van die geschiedkunde. De filosofie van de geschiedenis valt dus uiteen in twee grote deelgebieden. Enerzijds is er de filosofie van die wetenschap (en daarvoor de proto-wetenschap) waarin men het verleden bestudeert. Anderzijds is er het deelgebied van de wijsbegeerte waarin men zich vragen stelt over de aard van het onderzoeksobject dat bestudeerd wordt in de geschiedenisbeoefening, of wetenschap van de geschiedenis...Lees meer »

Capitalism.org is the website for the moral social system: laissez-faire capitalism.
What is capitalism?
Capitalism is a social system based on the principle of individual rights. The term capitalism is used here in the broader philosophical political sense, and not in the narrower economic sense, i.e. a free-market...Lees meer »