Op deze pagina is aanvullend materiaal te vinden bij de Inleiding van De Uitdaging van het Bestaan. In de linkerkolom van de pagina vindt u enkele verwijzingen naar relevante sites met aanvullende informatie.

Profeten, leraren en wereldverbeteraars

• De zin van het zijn is niet te monopoliseren
• Er is geen criterium aan de hand waarvan ten aanzien van de verschillende antwoorden op de vraag naar zin van het bestaan beslist kan worden.welke het juiste antwoord is
• Fundamentalisme, nihilisme, democratie

De Westerse filosofie heeft door de geschiedenis heen de neiging gehad het denken te monopoliseren. De geschiedenis van de filosofie wordt gevormd een reeks filosofen die gerekend worden tot de geschiedenis. Deze reeks wordt samengesteld door filosofen die geschiedenissen van de filosofie schrijven. Het is net als bij kunst, die werken die passen in de traditie van wat wij kunst noemen worden gerekend tot de kunst en de rest valt daarbuiten. Nieuw werk moet zich dus voegen in deze traditie en dat is geen eenvoudige opgaaf. Aan een groot aantal voorwaarden moet voldaan worden: de kunstenaar moet de juiste heersende esthetische opvattingen aanhangen.  Dit zijn op dit moment de Romantische opvattingen over de rol en de functie van kunst. Kunst brengt ons langs de weg van het gevoel naar een betere wereld, waarvan het de voorbode is. 

De kunstenaar is ziener en Messias tegelijk. Nietzsche was in dat ligt een groot kunstenaar, een zelfverklaarde Messias in de figuur van Zarathoestra en een ziener in de betekenis dat hij in tegenstelling tot zijn tijdgenoten zag dat de mensheid een kwalitatieve sprong voorwaarts zou moeten maken wil het nog ooit goed komen met de mens.  Thomas Kuhn heeft ooit dit mechanisme, dat het nieuwe zich moet voegen in de bestaande structuren het paradigma van een tijd genoemd. Hij had daarmee vernieuwingen op het gebied van wetenschappelijk onderzoek op het oog en hij verbond de ontwikkeling in de wetenschap met sociologisch bepaalde voorwaarden. De gemeenschap van wetenschappers vormt in de ogen van Kuhn een club die er bepaalde opvattingen op na houdt en niet makkelijk over te halen is om haar standpunten te wijzigen, ook niet als de logica dwingt tot de aanname van die andere opvattingen. 

De kenmerken die voor de kunst en voor de wetenschap beschreven zijn gelden ook voor de filosofie. Omdat de filosofie gezien werd als de moeder van alle wetenschappen geldt het zelfs veel fundamenteler. De filosife gaat niet over het westerse denken: het gaat over denken überhaupt. Als er gedacht wordt dan kan dat maar op één manier en dat is de manier van de westerse filosofie. Een voorbeeld is Hegel. De ontwikkeling van de geest die Hegel beschrijft is de ontwikkeling van de geest. In de traditie van het westen is er van dit hogere telkens maar een, dus als de ontwikkeling van de geest besproken wordt gaat het maar over een geest. Bovendien is dit in het geval van Hegel de Duitse geest. In haar zal de Geest tot voltooiing komen. Aldus wordt een monopolie over de geest uitgeoefend. De filosofie claimt het denken en verklaart dat er geen ander is. Een motivatie hiervoor wordt bijvoorbeeld gevormd door een redenering over de logica. De zogenaamde 'modus ponendo ponens' ((P à Q ) & P) à Q is waar, onafhankelijk van plaats en tijd en cultuur. Met andere woorden ieder denken zal de waarheid van deze redenering moeten erkennen. Alleen de logica gaat over de formele structuur en niet over de inhoud. De plaatsen, tijden en culturen verschillen wel in de inhoud van het denken. Normen, waarden, leefpatronen, overtuigingen en opinies verschillen. Qua inhoud valt er geen definitief oordeel te vellen over beter en slechter. In de laatste tijd wordt een discussie gevoerd over de waarde van culturen. 

Pim Fortuijn heeft een discussie losgemaakt over de onderlinge waarde van de westerse (democratische) cultuur en de Islam. Hij, en met hem vele anderen menen dat de Islam als minder dan de Westerse cultuur bestempeld kan worden. Er is geen maatstaf voor de rangschikking van de waarde van culturen.

De Westerse cultuur relativeren staat voor menigeen gelijk aan landverraad. Indien het idee losgelaten wordt dat culturen in een opgaande lijn van ontwikkeling zitten en dat de westerse cultuur vooraan loopt in die ontwikkeling, dan staat dat volgens sommigen gelijk aan het verkondigen van het Nihilisme. Als er geen rangschikking van waarden meer is, dan is er helemaal geen mogelijkheid meer waarden vast te stellen en dat zal de wereld in chaos verkeren. Niets heeft dan meer waarde. De cultuur zit in een omwenteling die nu al een eeuw duurt, en waarin duidelijk wordt dat waarden niet absoluut vast te stellen zijn. Dit is echter geen probleem omdat de waarden een verankering krijgen in democratische maatschappelijke structuren.

Zarathoestra

	Relevante links:

Zarathoestra was zanger en priester. Na zijn protest tegen bloedige stierenofferceremonies werd Zarathoestra uit zijn geboorteland verbannen. Zarathoestra vestigde in het huidige India bij de vorst Vishtaspha...Lees meer »

Zarathustra (Greek Zoroaster): legendary religious teacher from Bactria, founder of Zoroastrism.

Zoroastrian faith and philosophy

De tekst van F. Nietzsches Also sprach Zarathustra

Richard Rorty

The philosopher's official site. Includes recent manuscripts and bibliographical information.

Richard Rorty's distinctive and controversial brand of pragmatism expresses itself along two main axes. One is negative---a critical diagnosis of what Rorty takes to be defining projects of modern philosophy. The other is positive---an attempt to show what intellectual culture might look like, once we free ourselves from the governing metaphors of mind and knowledge...Lees meer »

Richard Rorty, one of the most famous living philosophers in the United States, would seem an unlikely person to be exhorting the American Left to "kick the philosophy habit.- the Atlantic" ...Lees meer »